صبر و بردباري
يكي از گل واژهايي كه در ازدواج جايگاه ويژه دارد، «صبر» است. تجربه ثابت كرده است كه بهترين درمان بسياري از مشكلات به ظاهر حل نشدني، گذر زمان است. البته در انتظار گذر زمان ماندن، امري طاقت فرساست و اينجاست كه صبر و بردباري به عنوان يك انگيزه و پشتوانه ي قوي براي تحمل اين امر دشوار به كار مي آيد.

تحقيقات نشان داده است كه اغلب مشكلات زندگي مشترك مربوط به چند سال اول آن است. چنانچه در اين ايام، اين مشكلات را صبورانه تاب آوريد و با ممارست و تمرين، اين صبوري را به يك توانايي تبديل كنيد، قادر خواهيد بود بناي خوشبختي خود را تا ثريا بالا بريد؛ بي آنكه بيم از فرو ريختن آن داشته باشيد.

لذت حلوا چه داند ناچشيده طعم صبر          ذوق وصل يار دارد هر كه در هجران بود
 
تعريف صبر
صبر يعني چه؟ وقتي مي گويند صبر كنيد، يعني چه كنيد؟ مثلاً اگر در مواجهه با فوت پدر مي گويند صبور باشيد، آيا به اين معناست كه گريه نكنيد؟ تشييع جنازه اش نرويد؟ كمتر از او ياد كنيد؟ يا فقدان او را فراموش كنيد؟ قطعاً مراد هيچ يك از اين ها نيست. معناي صبر، يعني اين كه برخي كارها را انجام ندهيم. مثلا بي تابي نكنيم ، به زمين و زمان بد نگوييم و... .در حقيقت صبر در هر چيزي، معناي مربوط به خود را دارد. در جايي كه قرآن مي گويد: (يا ايها الذين امنوا استعينوا بالصبر و الصلوة)، صبر به معناي روزه است؛ در اينجا يعني در مقابل گرسنگي و تشنگي صبر كن؛ و نخور و نياشام.

صبر، در معناي كلي، يعني ترك برخي از كارها؛ در صبر قرار نيست كاري انجام بدهيم؛ بلكه قرار است كارهايي را انجام ندهيم.

در روايات آمده است كه هنگام صبر، بايد سه كار انجام ندهي:
اول آنكه: تنبلي نكن؛ بلكه براي حل مشكلت تلاش كن. برخي از ما بر اين تصوريم كه صبر يعني اينكه دست روي دست بگذاريم و به انتظار بنشينيم تا مشكلمان حل شود. در حالي كه برعكس؛ صبر يعني اينكه اگر دچار مشكلي شديم، تنبلي نكنيم و دست از تلاش برنداريم و به گونه اي عمل كنيم كه برنامه ي روزمره ي زندگي مان به دليل مشكلات دچار آشفتگي نشود؛ مثلاً جايز نيست كه از درس، شغل و وظايفمان فاصله بگيريم.

دوم آنكه: دلتنگي نكن. جايز نيست كه به خاطر مشكلاتمان دلتنگي كنيم و عبوس و افسرده در گوشه اي بنشينيم. البته ايراد ندارد. اشك بريزيم؛ اما دستور اين است كه دلتنگي نكن و صبر داشته باش.

سوم آنكه: شكايت نكن؛ غر نزن؛ به خدا، و زمين و زمان اعتراض نكن. عباراتي از قبيل «اين چه همسري بود كه نصيب من شد»؛ «اين چه شانسي بود كه من داشتم»؛ «من چه خطايي انجام داده بودم كه چنين سياه بخت شدم» همه و همه بوي شكايت مي دهند. اين شكايت ها همگي مخالف صبر است و اين چيزي است كه از آن نهي شده ايم.

اگر دست از تلاش برنداشتيم، دلتنگي و شكوه هم نكرديم، آنگاه مي بينيم كه زمان مشكل را حل خواهد كرد، و از طرف ديگر خدا هم با ما خواهد بود.

وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ
و صبر كنيد كه خداوند با شكيبايان است . سوره انفال، آيه 46

صبر در روابط خانوادگي
يعني به فكر انتقام نباش؛ تلافي نكن؛ به روي خودت نياور؛ نگوييد كه با اين كارها او جري مي شود؛ اصلاً در ازدواج بحث از جري شدن نيست؛ بلكه بايد گذشت كرد؛ به روي خود نياورد و چشم پوشي كرد. البته به خاطر داشته باشيد كه نتيجه ي چنين رفتاري از سوي شما، الزاماً به نتيجه ي زود هنگام منجر نمي شود. نگوييد كه يكي دو بار امتحان كردم و همسرم جري تر شد؛ اين نقد ماجراست؛ اما در دراز مدت، ثمره ي شيرين آن را خواهيد ديد. نهالي كه مي نشانيد دير به بار مي نشيند اما پر و شيرين به بار خواهد نشست.

«در واقع اگر خانم مي بيند شوهرش دچار يك انحراف مي شود، فرضاً در يك جريان غلطي مي افتد، اول كسي كه بايد او را حفظ كند زن است و يا متقابلاً اولين كسي كه بايد زن را حفظ كند شوهر اوست. البته حفظ كردن با محبت و زبان خوش و منطق و برخورد مدبرانه و حكيمانه حاصل مي شود؛ نه با بداخلاقي و قهر و اين چيزها.»

البته بايد مصاديقي كه صبر بر آن ها جايز است را بشناسيم و بعد نسبت به آن ها صبور باشيم. اگر همسر فردي معتاد است، زمان مشكلش را حل نمي كند؛ بلكه زمان مسئله را حادتر مي كند.

 صبر در مقابل همسري كه اهل فحشاء است،به معني سكوت نيست؛ و يا در مورد همسري كه شراب مي خورد، زمان درمان مناسبي نيست در اين موارد بايد به مشاوران مطمئن يا علماء با تجربه مراجعه كرد.

در واقع حيطه ي بحث ما مربوط به عدم توافق هاي اخلاقي و نقطه ضعف هاي عرفي است كه عموماً هر فردي ممكن است به آن دچار باشد؛ مانند فردي كه كم حرف است؛ تنبل است؛ زياد غر مي زند؛ رازدار نيست يا به آراستگي ظاهر خود توجهي ندارد. البته تحمّل اينها نيز در زندگي زناشويي سنگين و سخت است؛ ولي اين مشكلات در سطحي نيستند كه عرف و اجتماع به حادّ بودن آن ها نظر دهند و يا جامعه آنها را به عنوان فسادهاي بيّن و محكمه پسند تلقي كند.